Geçen hafta, merhûm Seyyid Kutub (Qutb)’un, Mısır’da Cemâl Abdunnâsır tarafından idâm olunuşunun 57. Yıldönümü dolayısıyla Eyyûb Sultan’da, Bahariye Mevlevîhânesi’nde, hem Arab dünyasından, hem de Türkiye’den davetlilerin olduğu bir anma toplantısı vardı..
Programın sunuculuğunu Dr. Mâruf Çelik yapıyordu.. Konuşmalar Arabça, Türkçe ve İngilizce olarak yapılıyor ve (simultane) denilen ‘ânında tercüme’ yöntemiyle çevriliyordu. Ancak bu tercümelerde nelerin, nasıl aktarıldığına dair acı-tadlı çok hatıralarımız olduğunu hatırlatmakla yetineyim.
Bu satırların sahibine de söz verilince, -uzuuun bir konuşmanın tamamı burada tekrarlanamaz elbette, ama- , bu tercüme konusuna merhûm Prof. Muhammed Hamidullah’dan bir nükte ile başladı.. 50-52 sene öncelerde merhûm Hamidullah İstanbul Uni. Edebiyat Fakültesine ‘misafir öğretim üyesi’ sıfatıyla gelir ve haftada bir, yaklaşık 2,5-3 saat kadar ders verirdi. (Hukuk’ta okuyanlar olarak bazı arkadaşlarla biz de katılırdık, o derslere..) Anlatacağı konunun asıl diline göre Arabça, Farsça, Fransızca ve İngilizce anlatır, tercümeleri de o zamanın genç akademisyenlerinden Salih Tuğ ve Yusuf Ziya Kavakçı yaparlardı. (Bu iki isim de o sırada henüz prof. olmamışlardı). Haliyle, 2,5- 3 saatin yarısı tercümeye giderdi. Hamidullah Hoca, bu tercümeleri dikkatle dinler ve tercümede noksan kalan yerler olursa işaret ederdi. O zaman anlardık ki ‘Hoca, en azından bütün incelikleri anlayacak kadar Türkçe de biliyor.’ idi.
Biz de o zaman, ‘Hocam, Türkçe bildiğinize göre , derslerinizi Türkçe verseniz de anlatımda bir sıkıntı olursa, hocalarımız devam ederler ve biz de daha fazla istifade etmiş oluruz..’ demiştik. Hoca da, birgün, bu talebimiz üzerine, ‘Tamam çocuklar, gelecek derste size anadilinizle hitab edeceğim..’ dedi.
Bir hafta sonra geldiğinde arabça olarak başladı derse.. Hoca’ya vaadi hatırlatıldığında, ‘Ben vaadim üzereyim..’ demişti.. ‘Hayır hocam, Türkçe demiştiniz..’ dediğimizde ise, ‘Sizler mü’min olduğunuza ve Peygamber hanımları da ‘müminlerin anneleri ‘ olduğuna göre, ben size, annenizin diliyle konuşuyorum..’ şeklinde, ilginç ve güzel bir ders vermişti, bize..
Bu satırların sahibine de söz verilince bu hatırlatmayı yaparak, ‘Yazık ki, sizlere ana dilimizle hitab edemedim..’ demişti. Ve yazık ki, dünya Müslümanlarından birçoğu genelde, bu gibi toplantılarda -ingilizce biliyorlarsa- İngilizce konuşmaya öncelik veriyorlar, bu dilin ‘dünya dili olduğu’ gibi iddialarla.. Halbuki, 200 yıl öncelerde, İngilizce için böyle bir ‘dünya dili’ iddiası yoktu.. Avrupalılar ve Hristiyanlar arasında daha çok Lâtince kullanılırdı.. Dünya Müslümanları ise, kendi aralarında, asıl kitablarının, Kur’an-ı Kerîm’in dili olan ‘Arabî’ce konuşurlardı..
Sözünü ettiğim anma toplantısında da, Prof. Beşîr Eryarsoy ve Prof. Yâsin Aktay konuşmalarını akıcı bir uslûbla Arabça olarak yaptılar.
Seyyid Kutb’un özelliği bizim neslimiz için, şu açıdan daha bir önemliydi.. Çünkü, 1923 sonrası mâlum uygulamalar sırasında, İslam ve Kur’an üzerinde konuşulmasını bilenler bile susturulmuştu.. İslam deyince, bizim gençliğimizde, sadece bir takım temel aqıdevî ve fıqhî bilgilerle sınırlıydı, bildiklerimiz.. ‘Amentü’ içinde ifade olunan aslî inanç konuları ve sonra da, namaz, oruç gibi ibadetlerin nasıl yapılacağı veya yapılamıyacağı gibi, fıqhî alanlardaki bilgilerden fazlasını bilmiyorduk. Ve İslâm’ın bir dünya görüşünün ve bize sunduğu bir sosyal nizâmının bulunduğu fikrinden haberimiz bile yoktu..
Ancak 1962-63’lerde ilk olarak, Seyyid Kutub isimli bir yazarın ‘İslâm’da Sosyal Adalet’ isimli bir kitabının tercümesiyle karşılaşınca, bu kitapta anlatılanlar bize, âdeta, ‘aylarca yağmursuz kalmış toprağa düşen yağmur rahmeti’ gibi gelmişti.. Evet, artık inanıyor ve anlıyorduk ki, başka dünya sistemleri gibi, bizim de kendi inancımıza göre ‘dünya nizâmı’mız vardı, ama, yok olmuştu.. Onu yeniden hayata döndürebilirdik..
O sıralarda Muhammed Hamidullah’ın ‘İslâm Peygamberi..’ isimli çok geniş hacimli ve son derece doyurucu eseri, Ebû’l-Âlâ Mevdûdî’nin kitapları ve daha sonra da, yine Seyyid Kutb’un diğer eserleri ve hele de ‘Fî Zılâl’il-Kur’an (Kur’an’ın Gölgesinde..)’ isimli 10 cildi aşkın eserleri bizim neslimizin önüne yeni bir dünya açıyordu..
Ama, bu kitablarında anlattıklarını Seyyid Kutub, kendisi uygulamaya koyabilir miydi? Yoksa, o da, o nazarî ve mantıkî açıdan düşündüğü dünyanın kurulması için tedricî, /kademe- kademe hareket etmek, yani, ‘maslahat’ yolunu mu seçerdi, bunu bilmiyoruz..
Böyle bir uygulama imkânı bulamamıştı, ama, bunun çok çetin olduğunu bize kendi hayatıyla ve dünya hayatını, dârağacında tamamlayışıyla göstermişti..
Ama, o, kendisine, ‘Nâsır’dan af dile, affedileceksin.. ‘ tekliflerine, ‘Bir mü’min , bir ‘münafık’tan asla af dilemez..’ diyerek, eğilmeksizin, inandığı yolda , üç gün daha fazla yaşamak ümidiyle geri adım atmadan, dârağacı’na gitmeyi, o yolda can vermeyi, cana minnet bilmiş ti. Denilebilir ki, o, son ânındaki o şecaatli, şahsiyetli tutumuyla, hayatında yaptığından daha büyük hizmetleri şehadetiyle yapmıştı. Seyyid Kutb’u, Müslüman toplumlarının özellikle genç nesilleri arasında o kadar derin tesirli yapan husus, onun o şahsiyetli mü’min tavrından asla fire vermemiş olmasıdır.
Nitekim, Ağustos -1966’daki idâmı üzerinden 57 yıl geçiyor, ama, emperyalist dünyanın medya organlarının, ‘İslamofobia / İslâm korkusu’ etrafındaki yayınlarını yaparken, suçladıkları insanların kitabları arasında Seyyid Kutb’un kitablarının bulunmasını, korkularını yansıtan iddialarının doğruluğuna delil olarak göstermeleri bile, çok büyük mânâlar taşımaktadır.
Merhûm Seyydi Kutb’a, rahmet dilekleri ve minnet duygularıyla..
-Bir diğer isim.. Prof. Mustafa Küçükaşçı için..-
İki ay kadar öncelerde vefat edip, Eyyûb Sultan’da toprağa iade olunan ve İslâm Tarihi ve irfanî konulardaki derin vukûfiyetiyle bilinen Prof. Mustafa Küçükaşçı için (ki, merhum mütefekkir ve şair büyüğümüz Ali Ulvî Kurucu’nun da yeğeniydi), geçen hafta, Türkiye Yazarlar Birliği’nin İstanbul Şubesi’nin Divanyolu’daki merkezinde bir anma toplantısı vardı..
Bu vesileyle, merhûm Mustafa Hoca’dan, geçen sene, Birlik Vakfı’nın İstanbul Çemberlitaş’taki merkezinde yaptığı konuşmada anlattığı ilginç bir notu burada tekrarlamalıyım..
Prof. M. Küçükaşçı’nın o sohbetinde anlattığına göre, Yahya Kemâl, bir gün, M Kemâl’e, ‘Paşam, Kur’an’la bu kadar oynamayınız..’ der; Onun, Kur’an’ın da yazılı olduğu ‘Araf Alfabesi’ni hem de çok sert usûllerle yasakladığını ve yine aynı usûllerle Latin Alfabesini zorla kabul ettirişi’ni imâ ederek...
M. Kemâl de, ‘Anlamadan okuyorlar..’ gibi, bilinen klasik gerekçeyi tekrarlar..
Bunun üzerine, ‘Paşam, bizim halkımız, Kur’ân’ı söz olarak değil, ses olarak dinler ve onu dinlerken, Allah tarafından kendilerine bildirilen İlâhî hükümlerin tamamını anlar.. ‘ der; tıpkı, bir gül bahçesine giren kişinin bütün gülleri ayrı ayrı koklamaksızın; bulunduğu mekânın güzelliğini doyasıya içine çekmesi gibi...
Merhûm Prof. Mustafa Küçükaşçı Hoca’ya, çıktığı ebediyet yolculuğunda rahmet-i ilâhînin yoldaş olmasını niyaz ederek..
Bu vesileyle şunu da ekliyeyim ki, merhûm Küçükaşçı Hoca’nın Eyyub Sultan’daki defni sırasında son olarak ve oldukça sihhatli olarak gördüğüm, İstanbul İlâhiyât Fakültesi’nin ‘İslâmTarihi’ hocalarından Prof. Adnan Demircan kardeşimiz de midesinin bütünüyle alınmasını gerektiren ağır bir ameliyat geçirmiş olup; bizzat kendisinden aldığım bilgilerle, nekahat dönemi -inşaallah- her geçen gün daha iyiye doğru gitmektedir. Aziz kardeşimiz ve dostumuz Adnan Demircan Hoca’nın, inşaallah, sıhhat ve âfiyet-i kâmil ile kültür hayatımızdaki etkin yerine döneceği dua ve ümidimizle..
-Ve, Prof. Hüseyin Atay için de birkaç söz..-
Ankara İlâhiyat Fakültesi’nin çokça bilinen, hattâ özellikle İslam İlâhiyatı konularında, bir hayli tartışılan ‘belirli bir fikrî çizgi’sinin ‘Ankara İlâhiyatı’nın görüşü’ diye isimlendirilmesinde en etkili isimlerden sayılan Prof. Hüseyin Atay, geçtiğimiz günlerde, 93 yaşında vefat etmiş bulunuyor.
Bu satırların sahibi, Prof. Atay’ın eserlerini yarım asır öncelerden beri okumuş ve onun bazı hassas meselelere yaklaşım tarzı etrafındaki tartışmaları, bilgi alanı dışında olduğu için, sadece dinlemiş birisi olduğu için, konuşmanın zor olduğu bir alan..
-Ölüleri değil-, ‘Ölülerinizi hayırla anınız..’ meâlindeki ‘emr-i nebevî’ gereğince bu konuya nasıl yaklaşmalıyız? Onun, 25 öncelerde, 28 Şubat 1997 Askerî Darbe Zorbalığı günlerinde, ‘Laiklik bin yıl devam edecektir..’ diye, dehşetli nutuklar çeken mâlum generallerin hoşuna gidecek şekilde, ‘Ezân-ı Muhammedî’ yerine, 1933’lerden itibaren minarelerimizde asırlarca duyulmamış sözlerin, 18 sene kadar okutulmasının caiz olduğu’na dair görüşleri ifade edişi, çoğu kimse tarafından, kendisine darbeciler tarafından yapılan baskılar için öyle söylediği şeklinde yorumlanmıştı. Ama, kendisinin bu iddialara karşı açık bir beyanı olmamıştı, bilindiği kadarıyla..
Elbette, şunu da eklemeliyim ki, bu konuda, Akit yazarlarından ve bu konularda dikkatli olduğunu bildiğim Ahmed Varol kardeşimiz, ‘Prof. Atay’ın talebesi’ olduğuna işaretle, onun hakkında ‘hüsn-i şehadet’te bulundu, bir yazısında..
Ancak, Rize R. Tayyib Erdoğan Üni. İlâhiyât Fakültesi öğretim üyelerinden Yavuz Köktaş imzasıyla sosyal medyada Prof. Atay hakkında, onun görüşlerinden seçmeler halinde yayınlanan bir mesajda yer alan sözleri, -Köktaş Hoca, her ne kadar tamamen kabul veya red etmediğini de işaretleyerek- (Hem nalına../ Hem mıhına..) şeklinde aktardıysa da, onlardan bazılarını burada tekrarlamaktan bile çekinir ve hattâ teeddüb ederim.
‘Allah’u Teâlâ’nın kulları hakkındaki bütün tasarruflarında muhakkak ki bir rahmet vardır’ diyerek, bu konuyu da bu kadar işaretliyerek geçiyorum.
Star