Orta Afrika ülkesi Gabon'da sabah erken saatlerde ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini duyurdu (30 Ağustos).
Kendilerine "Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi (CTRI)" ismini veren askerler, 26 Ağustos'ta yapılan seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını açıkladı.
Haber siteleri, politik çevreler, gazeteler, televizyonlar Nijer’deki darbeden sonra Batının tavrını, Fransa’nın bağırıp çağırmasını, askeri operasyon tehditlerini; Batı güdümündeki Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu ECOWAS’ın batı ağzıyla konuşması, önce tehdit ve ardından yumuşamasını; ABD’nin AB’nin aksine darbeye bile darbe dememesi, diyalog kapılarının aralamasını istemesini; Rusya’nın darbeyi kınayıp ardından bıyık altında sırıtmasını; Nijer’in başta Fransa olmak üzere askeri tehdit savuran ECOWAS’ın tehditlerine kulak asmamasını, Fransa ile yapılan anlaşmaları iptal etmesi, büyükelçisinden ülkeyi terk etmesini istemesi, halkın elçilik binasını kuşatmasını; Burkina Faso ve Mali’nin Nijer’in yanında olduklarını, ona yapılacak bir saldırının kendilerine de yapılmış bir saldırı olarak telakki edeceklerini ifade edip, Nijer’e uçak ve asker göndermelerini anlamaya çalışırken, muhtemel gelişmeleri değerlendirirken bu kez Afrika’nın iki-üç milyonluk ülkesi Gabon’da darbe oldu.
Bu konuda bazı bilgileri kısaca aktaralım:
- Ülke 1960’ta Fransızlardan bağımsızlığını(!) kazandı.
- 2,5 milyona yakın nüfusu var. Üçte biri açlık sınırının altında yaşıyor.
- Resmi dilin Fransızca olduğu ülkede para birimi de Fransız Frangıdır.
- Petrol, Altın, Elmas, Uranyum, Doğalgaz, Uranyum, Demir, kereste ve Kakao zengini
- OPEC üyesi
- Bağımsızlığını kazandığı 1960’ten bugüne kadar birçok darbe gören Gabon’da ilk darbe 1964’ye yapıldı. Darbeyi Senegal’de bulunan Fransız askerleri bastırdı.
1990 yılında da gerçekleşen iki darbe Fransız askerlerin müdahalesiyle engellendi. 2019 yılında da bir darbe olmuş ve darbe engellenmişti.
- Kendisine karşı darbe yapılan Cumhurbaşkanı Ali Bongo hükümetinde Fransa vatandaşı bir bakan da vardı.
- Ali Bongo, Afrika’da çok sayıda ülkede etkili olan bir Fransız iş adamının kızıyla evli
- Eğitimini Fransa’da aldı. Afrika’daki birçok lider, asker ve yönetici gibi.
- Futbol hayranı
- Yetmişlerde müzik albümü yapmış, 73’te Müslüman olduğunu duyurdu.
- Babası zamanında Savunma ve Dişleri Bakanlığı yapmıştı.
- Darbeyi yapan kuzenidir.
- Darbeyle 56 yıllık Bongo ailesinin yönetimi/saltanatı bitmiş oldu.
- Devrik lider Ali Bongo, babası Omar Bongo’nun 209 yılında hayatını kaybetmesiyle devlet başkanlığı görevini devraldı.
- 26 Ağustos’ta üçüncü kez seçime giren Bongo oyların %64’ünü aldığını iddia duyurdu. Ancak, seçim sürecinde şiddet meydana geldiği gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı uygulanması, internetin kısıtlanması, gözlemcilerin olmaması, bazı sandıkların çok geç açılması hile şüphesini beraberinde getirmiş ve muhalefetin şiddetli eleştirilerine maruz kalmıştı.
- Bongo ailesi dünyanın sayılı zenginleri arasında sayılmakta, Fransa’da paha biçilmez birçok taşınmazı olduğu bilinmektedir.
Nijer ardından Gabon’daki darbe, uzun süredir iktidarda kalan ve koltuklarında korkan diğer bazı Afrika liderlerini harekete geçirdi:
48 yıldır iktidarda olan Afrika’nın en yaşlı lideri Kamerun Cumhurbaşkanı Paul Biya, komşu ülke Gabon’da gerçekleşen darbenin ardından Savunma Bakanlığında yeni atamalar gerçekleştirdi.
Yine, 20 yıldır cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan ve 2024'te de yeniden aday olmayı planlayan Ruanda Cumhurbaşkanı Paul Kagame de orduda üst düzey birçok ismi emekliye ayırdı.
Acaba ABD’nin, Fransa’nın etkili olduğu ve sömürdüğü Afrika ülkelerinde yapılan darbelere Avrupa kadar tepki vermemesi, daha önce ordu kurmak isteyen Fransa’ya Macron’nun şahsında bir ceza ve ayar mıdır?
Afrika’daki darbeler karşısında farklı tutum ortaya koyan Fransa ve ECOWAS ile İngiltere ve Amerika’nın tutumu bize Hindistan’daki bir olayı hatırlatıyor:
Hindistan’da fillerin terbiyesiyle ilgilenenler siyah elbiseler siyah kıyafetler giyip fillerin yavrularını insafsızca döverler. Ardan beyaz elbiseler giyip onları bulundukları çukurdan sevecen (!) bir tavırla alırlar. Filler siyah giyinenlerden nefret ederken, beyaz kıyafetleri giyinen insanları çok severler ve emirlerine âmâde olurlar. Aslında insanlar aynı, fakat elbiseler farklı. Beyaz kıyafetler giyinen kurtarıcı (!) insanlar filleri sirklerde oynatabilmekte ve istedikleri gibi çalıştırabilmektedir.